Houtman, Cornelis de

Cornelis de Houtman is geboren op 2 april 1565 in Gouda en overleed op zee op 1 september 1599 te Atjeh. Hij was een Nederlandse koopman en ontdekkingsreiziger die als opperkoopman met de eerste Nederlandse expeditie naar Oost-Indië voer. Hij bezocht de eilanden Sumatra, Java, Madura en Bali. De zeereis staat bekend als de Eerste Schipvaart en had als doel de inkoop van specerijen in de plaats Bantam op Java. De organisatie was in handen van de voor deze expeditie opgerichte Compagnie van Verre. De vloot bestond uit 249 man waaronder Cornelis en zijn broer Frederik de Houtman en vertrok op 2 april 1595 van Texel met vier schepen: Amsterdam, Hollandia, Mauritius en Duyfken. Drie schepen en 89 man kwamen in augustus 1597 terug. De reis was bar en boos, met scheurbuik, ruzies en bedreigingen aan boord, massamoorden op inlanders en veel vertraging. Diverse bemanningsleden werden door inlanders vermoord. Alleen al op het kleine eiland Nosy Maritsa in Madagaskar werden zeventig manschappen begraven, voornamelijk wegens scheurbuik. Door het groot aantal doden waren er niet meer genoeg manschappen in leven om vier schepen te bevaren en werd er een dat lekte verbrand. In 1598 gingen de broers met twee schepen van de Veersche Compagnie opnieuw naar Oost-Indië. Cornelis de Houtman had deze keer de leiding. Op 1 september 1599 kwamen talrijke zwaar bewapende soldaten aan boord om naar Johor te varen. Als geschenk hadden ze eten en alcoholische drank meegenomen, die uitgedeeld werden aan de bemanningen van de schepen. In het eten en drank bevond zich een ingrediënt dat een hallucinogene werking had, mogelijk afkomstig van de plant Datura. Nadat een deel van de bemanning verdoofd was geraakt, vielen de inlanders aan waarbij Cornelis de Houtman en 27 andere opvarenden om het leven kwamen.

Bronnen
-           P.A. van der Lith, Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië, deel 2 (1896-1905), p.53-54.
-           P.C. Molhuysen, P.J. Blok en Fr. K.H. Kossmann, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel 7 (Leiden 1927), p.627.
-           https://nl.wikipedia.org/wiki/Cornelis_de_Houtman (13-11-2017)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Cornelis Houtmanstraat (1), Cornelis de Houtmanstraat (1)