West-Indische Buurten

In dit lexicon vindt u alle lemma’s van de West-Indische straten die in West-Indische buurten liggen. Van elk lemma is een omschrijving gegeven. Voorbeeld: Woont u in de Arubastraat of aan de Paramaribolaan dan zoekt u op ‘Aruba’ of ‘Paramaribo’ en u krijgt een omschrijving te zien. Bij een lange omschrijving moet u het lemma links aanklikken en de totale beschrijving verschijnt. Onderaan ziet u hoe vaak het lemma vernoemd is en in welke combinatie (-straat, -laan, -weg, -plantsoen, -pad, etc.) het voorkomt.

Zoeken naar begrippen

Begrippenlijsten

Term Definitie
Woiski

Max Woiski sr. (Domburg (Suriname), 1911 – Hoogeveen 1981) was een bekende muzikant. In de jaren dertig trad hij op in zijn eigen club La Cubana in de Amsterdamse Leidsestraat onder de naam José Baretto. In het begin van zijn carrière speelde hij voornamelijk Latijns-Amerikaanse muziek; later ook Surinaamse. Zijn grootste hit was B.B. met R. (Bruine bonen met rijst). In de jaren zestig had hij een eigen productiemaatschappij MMP en vertrok hij naar Mallorca waar hij een nachtclub kocht. In 2018 maakte theatergroep Orkater samen met het Bijlmer Parktheater het toneelstuk Woiski vs. Woiski. Het stuk vertelt het levensverhaal van vader en zoon Woiski, die ondanks hun moeizame verhouding samen furore maakten en Nederland verrijkten met hun aanstekelijke muziek.

Max Woiski jr., geboren als Max Rene Valentino Mackintosh (Paramaribo, 1930 – Alkmaar, 2011) was zanger en gitarist. Hij speelde met zijn orkest voornamelijk in zijn eigen club La Tropicana in de Leidsedwarsstraat in Amsterdam dichtbij die van zijn vader: La Cubana. Zijn orkest, met voornamelijk Surinaamse musici, speelde voornamelijk Zuid-Amerikaanse muziek.

Bron
-           Prof. dr. Gert Oostindie, directeur KITLV in 'Advies-KITLV-straatnamen-Amsterdam.pdf' d.d. 19-6-2019

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Woiskistraat (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 981
Winthont

Van de Winthont is uit archieven bekend dat de West Indische Compagnie (WIC) in de periode 1699-1701 tweemaal een schip met die naam heeft uitgezonden voor een slavenreis tussen West-Afrika en Curaçao / Suriname.

Bronnen

  • https://www.archieven.nl/nl/zoeken?mivast=0&mizig=210&miadt=239&miaet=1&micode=GIDS102&minr=2709352&miview=inv2 (29 maart 2019)
  • https://amsterdam-centrum.groenlinks.nl/nieuws/groenlinks-verbaasd-over-keuze-straatnamen-voor-westerdokseiland (29 maart 2019).

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Winthontstraat (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1454
West-Indië

Geografische naam met diverse betekenissen, meestal betrekking hebbende op de eilanden in het gebied van de Caraïbische zee die ook aangeduid worden met de naam Antillen. De Britten denken bij de ‘West Indies’ in het bijzonder aan de (voormalige) Britse eilandbezittingen in dit gebied. Sommigen rekenen ook de eilanden toe die door de Nederlanders en de Fransen gekoloniseerd zijn. In ruimere zin omvat de term ook de ‘Spaanse eilanden’. Sinds de Tweede Wereldoorlog is ook in het Nederlands taalgebied vooral onder Amerikaanse invloed de benaming West-Indië steeds meer verdrongen door die van Caraibisch gebied.

Bron
-     Bruijning, C.F.A. en J. Voorhoeve (red.), Encyclopedie van Suriname (Amsterdam 1977) 668.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Plein West-Indië (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1745
Walbeeck, van

Johannes van Walbeeck (Amsterdam, 15 augustus 1602 - ?, na oktober 1649) was een cartograaf en navigator in dienst van de WIC. In 1629 vertrok hij naar Nederlands Brazilië. Hij werd lid van de politieke raad en voerde verkenningstochten op de kust uit. Van Walbeeck werd uitgezonden als leider van expeditie naar het Caribisch gebied in het voorjaar van 1634 met een eskader van zes schepen. Eind juli 1634 arriveerde Van Walbeeck voor de kust van Curaçao en wist in drie weken tijd de Spaanse en Indiaanse bewoners van het eiland te verdrijven en een begin te maken met de bouw van een fort aan de ingang van de Sint Annabaai. Onder van Walbeeck kwam het eerste bestuur van de nieuwe kolonie tot stand. Het hoogste gezag was in handen van de gouverneur, die door een raad met adviserende bevoegdheden werd bijgestaan. Van Walbeeck was tot 1639 de eerste gouverneur van het eiland. Van Walbeeck werd opgevolgd door de scheepskapitein Jacob Pietersz. Tolck die de verdediging van Curaçao liet uitbreiden en versterken. In 1639 werd van Walbeeck lid van de Hoge Raad in Brazilië. Hij verliet dat land in 1647 en stelde een vervanger voor het afhandelen van zijn zaken.

Bron
-     Heijer, Henk den, De geschiedenis van de WIC (Zutphen 2002) 92-93.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Van Walbeeckstraat (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1273
Synoniemen - Van Walbeeck
Virginia

Virginia Dementricia, later Virginia Gaai (Aruba, 1842 – na 1867), was een slaafgemaakte en die op Aruba in opstand kwam tegen haar eigenaren. Zij overtrad meermalen de haar opgelegde regels en werd daarvoor elke keer met dwangarbeid gestraft. In 1859 probeerde ze weg te lopen wat mislukte en resulteerde in meer zware arbeid en een celstraf. Snel na haar vrijkomen werd Virginia weer opgepakt en beschuldigd van ‘straatrumoer en verzet tegen de politie’. Ditmaal kreeg ze een lijfstraf. Haar eigenaar verkocht haar in 1860. In 1863 werd de slavernij afgeschaft. Het laatste dat over haar bekend is, is dat ze in Willemstad op 2 juni 1867 bevallen is van een zoon: Marcelino Martis Gaai. Virginia werd in 2005 in een driedelig multimedia-kamerscherm vereeuwigd door de Arubaanse kunstenares Vanessa Paulina. Sindsdien wordt zij beschouwd als een symbool van verzet tegen de slavernij op Aruba.en resulteerde in meer zware arbeid en een celstraf. Snel na haar vrijkomen werd Virginia weer opgepakt en beschuldigd van ‘straatrumoer en verzet tegen de politie’. Ditmaal kreeg ze een lijfstraf. Haar eigenaar verkocht haar in 1860. In 1863 werd de slavernij afgeschaft. Het laatste dat over haar bekend is, is dat ze in Willemstad op 2 juni 1867 bevallen is van een zoon: Marcelino Martis Gaai. Virginia werd in 2005 in een driedelig multimedia-kamerscherm vereeuwigd door de Arubaanse kunstenares Vanessa Paulina. Sindsdien wordt zij beschouwd als een symbool van verzet tegen de slavernij op Aruba.

Bronnen
-           Prof. dr. Gert Oostindie, directeur KITLV in 'Advies-KITLV-straatnamen-Amsterdam.pdf' d.d. 19-6-2019
-           gemeente Rotterdam, Gemeenteblad 2020, nummer 64, p. 2.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Virginiahof, Virginiastraat, Virginia Gaaipad (3)

Author - Dick Rozing
Hits - 1322
Usselincx

Willem Usselincx (1567-1647) was een in Antwerpen geboren koopman, die zich in 1591 te Middelburg had gevestigd. Voor zijn komst naar de Republiek had Usselincx fortuin gemaakt in de handel op het Iberisch schiereiland en de Azoren. Usselincx wordt wel beschouwd als de geestelijke vader van de WIC. Verschillende invloedrijke calvinistische burgers waar Usselincx contact mee onderhield waren van mening dat de oprichting van een WIC een goed wapen was in de strijd tegen de Spanjaarden. Usselincx had meer op het oog dan een strijd alleen, hij bepleitte de stichting van koloniën in de nieuwe wereld. Deze koloniën zag hij niet als wingewest maar als de mogelijkheid voor de totstandkoming van een tweede Nederland, waar inwoners uit de republiek zich konden vestigen en er een wisselwerking tot stand zou komen van grondstoffen en producten tussen het moederland en de koloniën. Al in geschriften uit 1600 bepleit Usselincx de stichting van landbouwkolonies in Amerika. Zijn voorkeur ging daarbij uit naar vestigingen op de kust van Guyana. Het klimaat was daar geschikt, de bevolking was vriendelijk en er bevonden zich geen Spaanse of Portugese koloniën in het gebied. Usselincx deed verschillende malen voorstellen voor kolonisatie bij de Staten-Generaal, maar zijn plannen grotendeels van tafel geschoven ten gunste van het concept octrooi van de Staten van Holland. In dit stuk, werden kaapvaart en de verovering van Brazilië tot kernactiviteiten van de WIC verheven. In 1620 vertrok Usselincx teleurgesteld naar Zweden in een poging de Zweedse vorst voor de oprichting van een Atlantische compagnie te winnen. Usselincx is omstreeks 1647 in armoede overleden.

Bron
-     Heijer, Henk den, De geschiedenis van de WIC (Zutphen 2002) 21-25, 81.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Usselincxstraat (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1275
Tula

Tula († Curaçao, 3 oktober 1795) was de leider van de Curaçaose slavenopstand van 1795. Tula droeg de bijnaam van 'Rigaud', genoemd naar de Haïtiaanse generaal Benoit Joseph Rigaud, één van de helden van de Haïtiaanse revolutie en inspiratiebron voor de slavenopstand op Curacao. Tula werkte als slaaf jarenlang op plantage Kenepa (Knip) in het westen van Curaçao als eigendom van Casper Lodewijk van Uijtrecht. In verschillende bronnen wordt Tula als welbespraakt genoemd. Op 17 augustus 1795 sprak Tula zijn medeslaven toe en nam het initiatief om samen met ongeveer veertig tot vijftig medeslaven het werk neer te leggen en naar zijn eigenaar Caspar Lodewijk Van Uytrecht te gaan om voor hun vrijheid te pleiten. Dit was het begin van de grootste slavenopstand in de geschiedenis van de Nederlandse Antillen. Onder Tula's leiding trokken uiteindelijk rond de tweeduizend slaven langs verschillende plantages. De slavenopstand werd echter bloedig neergeslagen. Enkele tientallen slaven werden ter dood veroordeeld. Tula werd gemarteld en gedwongen tot het afleggen van valse verklaring dat zijn eigenlijke doel was om alle blanken op het eiland te vermoorden. De opstand van 1795 markeert het begin van de vrijheidsstrijd van slaven op Curaçao. De slavernij werd door Nederland echter pas 68 jaar later, op 1 juli 1863, afgeschaft.

Tula is uiteindelijk het symbool tegen de slavernij geworden op Curaçao en werd in 2010 is hij uitgeroepen tot nationale held van Curaçao. Ieder jaar wordt op 17 augustus de opstand die onder zijn leiding gevoerd werd, herdacht op de Dia di lucha pa libertat: de dag van de vrijheidsstrijd, ook wel de Tulaherdenking genoemd.

Bronnen

  • Cain, Artwell (red.), Tula. De slavenopstand van 1795 op Curaçao (Amsterdam 2009).
  • Dalhuizen, Leo, en Ronald Donk, Rosemarijn Hoefte, Frans Steegh (red.), Geschiedenis van de Antillen (Zutphen 2009).
  • https://www.nationaalarchief.cw/geschiedenis/tula (29 maart 2019).

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Tulastraat (2)

Author - Dick Rozing
Hits - 1047
Tobago

Tobago is een eiland in de Caribische Zee, ten noordoosten van Trinidad, waarmee het de staatkundige eenheid Trinidad en Tobago vormt. Het eiland heeft een oppervlakte van 301 km2 en 51.000 inwoners (2009, schatting). De hoofdstad van Tobago is Scarborough. Twee derde van de oppervlakte (het noordwesten) wordt ingenomen door gebergte. Het zuidwesten is vlak; voor de kust bevinden zich talrijke koraalriffen. Suiker en cacao zijn de belangrijkste landbouwproducten; daarnaast citrusvruchten en tabak. Er is een lucht- en bootverbinding met Trinidad. Het eiland werd in 1498 door Christophorus Columbus ontdekt en heette oorspronkelijk Tapuago. Het wisselde sindsdien tientallen malen van beheerser (de Nederlanden, Spanje, Frankrijk, Engeland) en was vanaf 1803 definitief Brits. In 1888 maakten de Britten Trinidad en Tobago tot een bestuurlijke eenheid.

Bron
-     Winkler Prins, https://www.winklerprins.com/online/studie/ (13 april 2019)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Tobagolaan (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1202
Thico

Landslaaf Thico (geboorte- en sterftejaar onbekend) was de woordvoerder van de slavenopstandelingen op Aruba. Geïnspireerd door de slavenopstanden op Curacao en Saint-Dominque keerde Thico zich in 1795 met ongeveer dertig slaven tegen hun eigenaren. Als straf werd Thico naar Curacao verscheept, waar hij na enkele maanden opsluiting onverkoopbaar bleek en daarom als sjouwslaaf in Fort Amsterdam te werk werd gesteld.

Bron
-   gemeente Rotterdam, Gemeenteblad 2020, nummer 64, p.2.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Thicopad (1) 

Author - Dick Rozing
Hits - 910
Tetary

Janey Tetary (Moniar, Brits-Indië, 1856 – Suriname, 1884) was een leider in het protest tegen de werkomstandigheden van de Hindostaanse contractarbeiders. In 1880 reisde Tetary alleen als contractarbeider van India naar Suriname. Ze was moslim en in India op jonge leeftijd verstoten door haar man. In Suriname kwam ze in dienst van de plantage Zorg en Hoop aan de Beneden-Cottica. Ze adopteerde een Hindostaans weeskind Soomaria. Tussen 1873 en 1916 kwamen in Suriname Hindostaanse arbeidsmigranten tientallen keren in opstand tegen de arbeidsomstandigheden op de plantages waar zij werkten. In 1884 organiseerde Tetary een opstand samen met Ramjanee waarbij zij vooral streden voor de beloofde betaling en een menswaardig bestaan. Tetary mobiliseerde vrouwen. Nadat de opstand na twee dagen werd neergeslagen liet het koloniaal bestuur haar en zeven anderen ter dood brengen.

Bronnen
-           Gert Oostindie, directeur KITVL in 'Advies-KITLV-straatnamen-Amsterdam.pdf' van 7-6-2019
-           gemeente Rotterdam, Gemeenteblad 2020, nummer 64, p. 2.

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Janey Tetarystraat (1) Janey Tetarypad (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1141
Synoniemen - Janey Tetary
Suriname

Suriname is een republiek in het noorden van Zuid-Amerika, met als hoofdstad Paramaribo. Suriname heeft een oppervlakte van 163.270 km2 en 470.784 inwoners. Suriname werd in 1975 onafhankelijk van Nederland. Suriname was eeuwenlang een kolonie van Nederland. Toen het land in 1975 onafhankelijk werd van Nederland, verhuisden veel Surinamers naar Nederland.

Bestuur en administratieve indeling
Suriname is een presidentiële republiek met een parlementaire democratie. De president wordt eens in de vijf jaar gekozen door het parlement. Hij is staatshoofd, opperbevelhebber en regeringsleider. Die laatste taak voert hij uit samen met de vice-president, die ook door het parlement wordt gekozen. De president benoemt de ministers. Het parlement heet De Nationale Assemblée en heeft 51 leden, die voor vijf jaar gekozen worden door de bevolking. Daarin zitten de in totaal 879 leden van alle gekozen raden van het land. Suriname is ingedeeld in tien districten: Paramaribo, Brokopondo, Commewijne, Coronie, Marowijne, Para, Wanica, Sipaliwini, Saramacca en Nickerie. De districten worden beheerd door een districtscommissaris, die door de regering benoemd wordt. De districten zijn weer onderverdeeld in ressorts.

Author - Dick Rozing
Hits - 1688
Stuyvesant, Peter

Pieter, of Peter Stuyvesant (hoogstwaarschijnlijk Peperga (Weststellingwerf), 1611 of 1612 – New York, 1672) was de laatste en een van de bekendste gouverneurs van Nieuw-Nederland. Nieuw-Nederland is de naam van het voormalige Nederlandse kolonie tussen de 38e en 45e breedtegraad aan de oostkust van de huidige Verenigde Staten van Amerika. Nadat hij in de jaren dertig van de zeventiende eeuw in dienst was gekomen van de WIC werd hij in 1642 benoemd tot gouverneur van Curaçao. Hij maakte een begin met de inrichting van een open slavenmarkt op Curaçao voor het Caribisch gebied. Hij kreeg van de WIC de opdracht om  Sint-Maarten op de Spanjaarden te veroveren, maar de expeditie werd een mislukking waarbij hij zijn been verloor. 
Vanaf 1646 moest Stuyvesant zijn gouverneurschap van Curaçao combineren met het gouverneur-generaalschap van Nieuw-Nederland, waar hij door de heren negentien was gekozen om de situatie aldaar te verbeteren. Nieuw-Nederland leed onder conflicten met Indianenstammen, verlies van gebied aan de Engelsen en een chronisch te kort aan kolonisten. Met de komst van Stuyvesant braken langzaam betere tijden aan voor Nieuw-Nederland. Hij reorganiseerde de raad. Aanvankelijk probeerde Stuyvesant de Caribische eilanden en Nieuw-Nederland tot een economische eenheid te smeden, maar dat mislukte omdat Curaçao liever zaken deed met de regio dan met het veel verder gelegen Nieuw-Nederland. Onder zijn strenge regime probeerde Stuyvesant de religieuze vrijheid in de kolonie te beperken en de inwoners te verplichten de Gereformeerde Kerk te bezoeken.

Tijdens zijn bewind heeft Stuyvesant geijverd voor een betere verstandhouding met de omringende Engelse koloniën. Stuyvesants belangrijkste doel was het vastleggen van de grenzen tussen Nieuw-Nederland en de Engelse gebieden. In 1650 werd er een overeenkomst met de Engelsen gesloten waarbij wederzijdse grenzen werden vastgesteld. Hoewel nooit officieel geratificeerd, respecteerden beide partijen de grenzen tot aan de val van Nieuw-Nederland in 1664. Verder heeft Stuyvesant in 1655 een militaire expeditie uitgerust om een eind aan de Zweedse kolonie te maken wat zich binnen de grenzen van Nieuw-Nederland bevond.

In 1664 zond de Engelse koning Karel II een vloot van vier schepen met 450 manschappen naar Nieuw-Amsterdam, die de overgave aan Engeland eisten. Stuyvesant tekende voor de overgave op 24 september 1664. Stuyvesant is in 1672 gestorven in New York.

Bronnen

  • Heijer, Henk den, De geschiedenis van de WIC (Zutphen 2002) 79, 85-88, 96.
  • https://www.geschiedenis.nl/nieuws/artikel/715/peter-stuyvesant-1610-1672 (29 maart 2019)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Stuyvesantlaan (1), Stuyvesanthof (2), Stuyvesantplein (1), Stuyvesantstraat (3)

Author - Dick Rozing
Hits - 1163
Synoniemen - Stuyvesant
Stoelmanseiland

Stoelmanseiland of Stoeli is een eiland in de binnenlanden van Suriname, in het ressort Tapanahoni in het oosten van het district Sipaliwini. Stoelmanseiland is gelegen op het punt waar de rivieren Tapanahoni en Lawa samenvloeien in de Marowijne. Stoelmanseiland is genoemd naar de officier Philip Samuel Stoelman die aan het einde van de achttiende eeuw vocht tegen de weggelopen slaven onder leiding van Boni. Tijdens de Binnenlandse Oorlog had het Junglecommando van Ronnie Brunswijk er enige tijd zijn hoofdkwartier.

Bron
-           https://nl.wikipedia.org/wiki/Stoelmanseiland (8-1-2019)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Stoelmanseiland (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1306
Synoniemen - Stoeli
Srefidensi

Srefidensi is een belangrijk begrip in de Surinaamse geschiedenis en betekent ‘onafhankelijkheid’. Het woord is bedacht door de Surinaamse dichter Henri Frans de Ziel, alias Trefossa (1916-1975). ‘Srefi’ betekent in het Sranantongo ‘zelf’ en ‘densi’ zoiets als ‘doen’. Trefossa schreef ook het Surinaamse volkslied.

Bron

-           Gert Oostindie, directeur KITVL in 'Advies-KITLV-straatnamen-Amsterdam.pdf' van 7-6-2019

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Srefidensiplein (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1026
Solitude

Plantage la Solitude is een voormalige suikerplantage in het district Commewijne gelegen aan de Commetewanekreek. De vroegste vernoeming van La Solitude dateert uit 1667 op een Engelse kaart van Suriname. De eigenaar van de grond is Westrope, over hem is niets bekend. De ‘plantage’ was de enige aan de Commetewane. Na de remigratie van de Engelsen in de periode 1667-1678 werd la Solitude verlaten. La Solitude en de bijbehorende grond Oosterhuijsen zijn alleen in het begin zelfstandige plantages geweest. Daarna zijn ze tot kost- en weidegronden geworden van de plantage Nieuwsorg. Dit blijkt uit een kaart van 1735. De eerste concessie van la Solitude werd in 1684 door gouverneur Van Sommelsdijck toegekend aan Francoise de Bruyn. Daarna volgden nog uitgiftes in 1708 en 1711 aan Gabriel de la Jaille, die toen de eigenaar van Nieuwsorg was. De totale grootte van la Solitude bedroeg 2.500 akkers. De plantage komt niet voor op de emancipatielijsten van 1863, omdat alle slaven aan de hoofdplantage Nieuwsorg behoorden. Na de emancipatie sluit hoofdplantage Nieuwsorg en uiteindelijk verkocht aan de ex-slavenbevolking, zo ook la Solitude. Op de verlaten plantage is in 1999 nog een oud cacao-areaal aanwezig, typisch het product van de creoolse kleinlandbouwers. In 1989 kopen Martha Sybil Kort en haar echtgenoot Robert Henri Power ‘het half aandeel onverdeeld van het oostelijke gedeelte van la Solitude’. Het paar besloot de verlaten plantage actief te gaan benutten en in 1999 startten zij een modern plantenvermeerderingsbedrijf dat in 2005 aan meer dan zeventig mensen werk verschaft.

Bron
-           Dikland, Philip, 1999-2005 op http://www.suriname-heritage-guide.com/ Rubriek ‘Geschiedkundige informatie’, gebied ‘Commewijne rivier, map  ‘plantages’, Solitude 1999-01 geschiedenis.pdf

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Solitude (1)

Author - Dick Rozing
Hits - 1207