Bosch, Johannes van den

Johannes graaf van den Bosch (Herwijnen, 2 februari 1780 - Den Haag, 28 januari 1844) was een Nederlands generaal, onder meer gouverneur-generaal van Nederlands-Indië van 1828 tot 1833, commandant van het Nederlands-Indische leger, minister van Koloniën en minister van Staat. Hij was officier in de Militaire Willems-Orde. In zijn eerste periode in Nederlands-Indië van 1798 tot 1808 klom Van den Bosch op de militaire ladder. Hij diende onder gouverneur-generaal van Overstraten. In 1802 werd hij belast met de directie van het topografisch bureau te Batavia. Op 15 mei 1804 werd Van den Bosch benoemd tot majoor-adjudant bij gouverneur-generaal Siberg en op 25 februari 1807 bevorderd tot luitenant-kolonel en adjunct-generaal bij gouverneur-generaal Wiese. Nadat in januari 1808 maarschalk Daendels als gouverneur-generaal te Batavia was aangekomen werd Van den Bosch, op eigen verzoek, eervol uit de militaire dienst ontslagen met de rang van kolonel. Van 1813 tot 1827 bekleedde Van den Bosch allerlei militaire functies in Nederland. Na een kortstondige periode in Suriname, van 1827 tot 1 augustus 1828, wordt hij geheel onverwacht op 16 oktober 1828 benoemd tot gouverneur-generaal in Nederlands-Indië.

Hij vertrok naar Nederlands-Indië met een persoonlijke instructie, waarin de financiële aangelegenheden op de voorgrond waren gesteld. Hij kwam op 2 januari 1830 te Batavia aan, waar hij op 16 januari als gouverneur-generaal optrad. Het hoofddoel van de zending van Van den Bosch was het stelsel van bestuur in Indië zodanig in te richten, dat de Oost-Indische bezittingen in de kosten van het eigen onderhoud zouden kunnen voorzien; dat haar productief vermogen werd vermeerderd en dat zij meer aan de belangen van de Nederlandse handel en van de Nederlandse industrie dienstbaar zou worden gemaakt. Op welke wijze Nederlands-Indië bestuurd diende te worden, stond Van den Bosch helder voor ogen: ‘Indië is een Nederlandsch wingewest’. Hij voerde het cultuurstelsel in. Het koloniale gouvernement was de eigenaar van alle grond op Java en het mocht van diegenen die het land bebouwden pacht innen in de vorm van landbouwproducten die geschikt waren voor de export. Iedere desa moest een vijfde van de dorpsgronden gebruiken voor de teelt van producten als indigo, suiker of koffie. Niet iedereen was het met de invoering van het cultuurstelsel eens, maar Van den Bosch kreeg steun van koning Willem I. Uiteindelijk zou Van den Bosch vier jaar besteden aan de invoering van het cultuurstelsel. Hij slaagde erin van Indië een winstgevende bezitting te maken. Om van het cultuurstel een definitie succes te maken, was de medewerking van de inheemse hoofden op Java cruciaal. Zo gaf hij de regenten een betere positie en werd het ambt erfelijk gemaakt. Zo profiteerden Nederland (bestuur en de Nederlandse Handel Maatschappij en de inheemse hoofden, maar de bevolking kreeg het zwaar te verduren. Hij voerde het bewind tot 1834. Terug in Nederland werd hij minister van Koloniën. Graaf Johannes van den Bosch overleed op huize Boslust bij Den Haag op 28 januari 1844.

Bronnen
-           L.P. van Putten, Ideaal en werkelijkheid, Gouverneurs-generaal in dienst van de Staat 1796-1945 (2002), p.74-81.
-           J. Bezemer, Beknopte Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië (1921) p.84-85.
-           P.C. Molhuysen en P.J. Blok, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel 2 (Leiden 1912), p.221-227.
-           https://nl.wikipedia.org/wiki/Johannes_van_den_Bosch (31-10-2017)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Van den Boschstraat (4)