Pijnacker Hordijk, Cornelis

Pijnacker Hordijk werd op 13 april 1847 geboren in Drumpt ten westen van Tiel. Hij was de zoon van dr. Abraham Pijnacker Hordijk en Geertruida Johanna van Wijk. Op 17 oktober 1864 schreef hij zich in aan de Universiteit Utrecht als student rechten. Hij promoveerde in november 1873 en werd advocaat in Rotterdam. Hij verruilde de advocatuur voor een aanstelling tot hoogleraar burgerlijk recht en rechtsgeschiedenis aan de universiteit van Amsterdam. Pijnacker Hordijk ging in 1882 in de politiek. Hij was kort minister van Binnenlandse Zaken en commissaris van de Koning in Drenthe. Deze functie behield hij tot Koning Willem III hem in 1888 riep voor het ambt van gouverneur-generaal van Nederlands-Indië (K.B. 19 juni 1888). Hij werd landvoogd op 1 september 1888.

Hij arriveerde in Buitenzorg in een periode dat Indië flink te lijden had onder de economische malaise die vanaf de jaren 80 de archipel al teisterde. De positie van de inheemse bevolking verslechterde zichtbaar, vooral voor diegenen die op de westerse ondernemingen werkten. De bevolking groeide explosie. Rond 1870 waren er 16 miljoen inwoners, tijdens het bewind van Pijnacker Hordijk groeide dat tot ongeveer 28 miljoen. Als gevolg van de aanhoudende crisis daalde het besteedbaar inkomen per hoofd van de bevolking aanzienlijk. De aanhoudende belastingdruk vanuit het koloniale bestuur, maar ook het verdwijnen van de oude maatschappijstructuur lagen aan de basis van de onrust, met andere woorden bestuurlijk falen. De Indische journalist Brooshooft verlangde van de regering in Den Haag dat de Indische baten werden ingezet in een ‘ethische politiek’ gericht op verbetering van de positie van de inheemse bevolking. Brooshooft sprak in 1890 van ‘eereschuld’ (de term werd beroemd na het artikel ‘De Eeresculd’ van publicist Van Deventer uit 1899). Pijnarcker Hordijk was nog niet zover, maar Den Haag door de geldverslindende Atjeh-oorlog ook niet. Pijnacker Hordijk stelde zich terughoudend op ten aanzien van militair ingrijpen. Op 15 juli 1893 werd Pijnacker Hordijk op zijn verzoek eervol ontslagen. Datzelfde jaar keerde hij terug naar Nederland waar hij in de Eerste Kamer plaatsnam. Hij was enige jaren voorzitter van het KITLV en het Indisch Genootschap. Pijnacker Hordijk overleed op 3 september 1908 in Haarlem.

Bronnen
-           P.A. van der Lith en Joh. F. Snelleman, Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië, deel 3 (1896-1905), p.348.
-           J. Bezemer, Beknopte Encyclopaedie van Nederlandsch-Indië (1921), p.441.
-           L.P. van Putten, Ideaal en werkelijkheid, Gouverneurs-generaal in dienst van de Staat 1796-1945 (2002), p.168-175.
-           P.C. Molhuysen en P.J. Blok, Nieuw Nederlandsch Biografisch Woordenboek, deel 4 (Leiden 1918), p.1102-1106.
-           https://nl.wikipedia.org/wiki/Cornelis_Pijnacker_Hordijk (25-11-2017)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Pijnacker Hordijkstraat (1)