Leliëndaal

De plantage Leliendaal was een koffieplantage aan de Commewijnerivier, in het huidige district Commewijne. De grond werd in 1744 uitgegeven aan weduwe Anna Brians. De officiële naamgeving van de plantage blijft onduidelijk, een vernoeming naar het Duitse plaatsje Lelienthal nabij Bremen ligt voor de hand, maar zover bekend was geen van de eigenaren uit die streek afkomstig. De naam, in de volksmond, Addowien, is terug te leiden op de tweede eigenaar, Willem Henrik Aardewijn. Halverwege de zeventiende eeuw, nog onder de familie Aardewijn, werkten er 68 slaven op de plantage. Zo’n dertig jaar later, toen ook het achterland van de plantage was vrijgegeven en er 1.000 akkers waren, was dat aantal sterk gegroeid naar 187 slaven. In 1843, onder Alexander MacIntosh die ook eigenaar was van Bantaskine, waren dat nog slechts 10 slaven, die 1.000 akkers moesten onderhouden. Dit kan niet veel zijn geweest. In 1846 schonk hij 4 ha aan de zendingspost van de Evangelische Broeder Gemeenschap (EBGS). In 1853 overlijdt MacIntosh en tien jaar later zijn vrouw. Na de afschaffing van de slavernij in 1863 kregen de nieuwe eigenaren ƒ 27.600,- voor 176 slaven. De gekerstende slaven trokken naar Paramaribo. In hun plaats kwamen honderden contractarbeiders uit Azië op de plantage werken. Rond de eeuwwisseling schakelde de eigenaar over op cacao als product, met nog tussen de 93 en 103 werknemers.  In de jaren zestig werd er nog één keer omgeschakeld naar het verbouwen van citrusvruchten, tot eind jaren zeventig de plantage uit productie ging en er nog enkel een slachtbedrijf te vinden was. Vandaag de dag ligt er in het ‘voorland’, het gedeelte dat het dichtst aan de Commewijne ligt, een villawijk. In het achterland zijn nog enkele restanten te vinden van het plantageverleden.

Het schip Leliëndaal was een fregat in dienst van de Middelburgse Commercie Compagnie (MCC) en het maakte tussen oktober 1730 en juli 1732 een handelsreis naar West-Afrika. Officieel vervoerde het schip goederen tussen de Republiek en West-Afrika. Het is echter zeer waarschijnlijk dat de bemanning voor de West-Afrikaanse kust ook slaven aan Portugese/Braziliaanse slavenhalers heeft verkocht. Het maakte een tocht tussen mei 1733 en februari 1734 naar de Spaanse koloniën.

Bronnen
-           Dikland, Philip, 2003 aangevuld in 2008 op http://www.suriname-heritage-guide.com/ Rubriek ‘Geschiedkundige informatie’, gebied ‘Commewijne’, map ‘plantages’, Leliendaal 2003-01 geschiedenis.pdf
-           https://amsterdam-centrum.groenlinks.nl/nieuws/groenlinks-verbaasd-over-keuze-straatnamen-voor-westerdokseiland (7-1-2019)
-           http://www.paesie.nl/pdf/Uitredingen.van.MCC-schepen,1721-1863.pdf (7-1-2019)

Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Leliëndaal (1), Leliëndaalstraat (1)