Johan Maurits graaf van Nassau-Siegen, bijgenaamd de Braziliaan, werd in 1604 geboren op slot Dillenburg. Op zijn zestiende startte hij zijn militaire carrière. Johan Maurits maakte snel carrière en klom op tot de rang van kapitein. Waarschijnlijk heeft hij uit geldgebrek ingestemd met een Braziliaans avontuur, namelijk om in 1636 de benoeming tot gouverneur-generaal en admiraal-generaal van de Nederlandse kolonie in Brazilië te accepteren. De Republiek was een nieuwe speler in Brazilië en de chaos regeerde vooralsnog in de jonge kolonie. Eenmaal in Brazilië ging Johan Maurits druk aan de slag. Hij stelde om te beginnen de Nederlandse bezittingen veilig met overwinningen op de Portugezen, en wist de kolonie aanzienlijk te vergroten. Hij tuigde een rechterlijke organisatie en richtte een modern bestuur in. Hij bouwde er een nieuwe stad aan vast, genoemd Mauritsstad.
Johan Maurits bracht de suikerproductie weer op gang door de verlaten plantages te veilen, en stelde de achtergebleven Portugezen leningen ter beschikking om ze te kopen. Omdat er bovendien nauwelijks Nederlandse kolonisten naar Brazilië trekken, was Johan Maurits voor werkkracht aangewezen op slaven. De gouverneur rustte een vloot uit om het fort Elmina aan de Afrikaanse westkust te veroveren, en bracht zo de Nederlandse slavenhandel op gang. In Brazilië leeft Johan Maurits echter nog immer voort als de beste koloniale bestuurder die het land heeft gehad. Waar zijn reputatie vooral op stoelt is de door hem gevoerde politiek van verdraagzaamheid. Hij zette het beleid voort van godsdienstvrijheid en bood allerlei economische voordelen aan de Portugezen. Dit beleid was meer op noodzaak dan op idealen gestoeld, aangezien Johan Maurits de middelen mistte om de Portugezen definitief te verjagen en hij gedwongen was om met hen samen te leven. Waar de WIC met name winst nastreefde, had Johan Maurits ook andere idealen met Brazilië. Allerlei wetenschappers en kunstenaars in zijn gevolg brachten de flora en fauna van Brazilië in kaart en deden onderzoek naar medicijnen. De Compagnie kon of wilde de kosten die Johan Maurits met zijn uitbundige levensstijl maakte niet meer dragen en de Heren negentien riepen in 1643 de gouverneur terug. Na zijn terugkeer uit Brazilië betrok hij het Mauritshuis in Den Haag. Zijn uitgebreide natuurhistorische en etnografische collectie, in Brazilië verzameld, trok de aandacht van meerdere Europese hoven.
Johan Maurits vervolgde zijn loopbaan in het Staatse leger en groeide uit tot opperbevelhebber. In 1647 werd Johan Maurits benoemd tot stadhouder in de landen Kleef en Mark. In 1652 werd hij in het Duitse vorstendom verheven en mocht hij zich voortaan prins noemen.
Johan Maurits stierf in 1679 in Bergendal, nabij Kleef.
Bronnen
- Heijer, Henk den, De geschiedenis van de WIC (Zutphen 2002) 9, 44-53, 76-77, 189.
- https://www.historischnieuwsblad.nl/nl/artikel/32501/johan-maurits-1604-1679-koloniaal-bestuurder-van-brazilie.html (29 maart 2019)
Vernoemingen in Indische buurten (aantal keren)
Jan Maurits van Nassaustraat (1), Johan Maurits van Nassaustraat (1)
