Wageningen

Indische buurt uit 1941. Een verzetsdaad?

Door Miel Groten

De Indische Buurt van Wageningen kan misschien beter ‘Indisch Buurtje’ heten: met drie straten en enkele tientallen woningen is het een van de kleinste van Nederland. Oorspronkelijk had de buurt echter nog een vierde ‘Indische’ straat. Bovendien is het niet de eerste én niet de laatste plaats in Wageningen met een naam die naar Nederlands-Indië verwijst.

Lombok in Wageningen
Voordat de huidige Indische Buurt gebouwd werd, bestond er al een andere plek in de stad waarvan de naam naar Nederlands-Indië verwees. In de noordoosthoek van de kruising Van Uvenweg-Rooseveltweg bouwde de gemeente vanaf 1927 een aantal kleine arbeiderswoningen, die een buurtje vormden dat al snel de officieuze naam Lombok kreeg. De naam zou afkomstig zijn van de vrouw van een oud-KNIL-militair die op Lombok en in Atjeh gezeten had, die de buurt zo noemde vanwege de vechtpartijen die er regelmatig plaatsvonden. Het is onzeker of dit werkelijk de reden voor de naam is, maar dat de buurt zo heette staat vast: in de Wageningsche Courant van september 1945 werden de bewoners van ‘Lombok, van nu af Tuindorp geheten’ geprezen voor hun inzet bij de bevrijdingsfeesten. Tuindorp is de naam die het gebied tot op heden heeft.

Bouwen in oorlogstijd
Veertien jaar na het officieuze Lombok, in 1941 tijdens de Duitse bezetting van Nederland, volgde dan de ‘echte’ Indische buurt van Wageningen. In april van dat jaar verleende de gemeente Wageningen aan aannemer Harm Fokkens uit Naarden de vergunning voor de bouw van 66 woningen op het terrein tussen waterweg de Dijkgraaf en de Dijkgraafseweg (die liep waar nu de Rooseveltweg ligt). Deze waren verdeeld over vier straten die een overzichtelijk, rechthoekig blok vormden.

Materiaal was schaars – in 1942 zou in het land een algehele bouwstop afgekondigd worden – en moest door Fokkens aangevraagd worden bij de Algemeen Gemachtigde voor de Wederopbouw, de centrale overheidsinstantie die de voorlopige wederopbouw coördineerde. Wageningen was tijdens de Duitse inval zwaar beschadigd geraakt en Fokkens gebruikte deze schade als argument: volgens hem was de bouw ‘verantwoord, in verband met de oorlogsschade toegebracht aan vele woningen te Wageningen’. Tegelijk gaf hij op het formulier wel aan dat het feitelijk geen vervangende bouw betrof voor beschadigde woningen. Bovendien werden op het terrein al enkele jaren woningen gerealiseerd. Het uitbreidingsproject paste dus in een langere ontwikkeling.

Ontstaan van de Indische buurt
Het besluit om de vier straten Indische namen te geven, werd genomen door de gemeenteraad. Die accepteerde in de raadsvergadering van 29 augustus 1941 zonder stemming het voorstel van burgemeester en wethouders om de straten Java-, Sumatra, Borneo- en Celebesstraat te noemen. Het is interessant dat men in de politieke context van de Duitse bezetting besloot de straten te vernoemen naar het op dat moment nog vrije rijksdeel in de Oost. Was het verwijzen naar ‘tropisch Nederland’ een subtiele daad van verzet?

Miel heeft voor het boek Onze Indische buurten een langer artikel geschreven. Wilt u dat ook lezen net als de 60 andere artikelen over de Indische buurten in gemeenten in Nederland, volg dan op deze website en onze Facebookpagina Indische buurten het nieuwe over de verschijningsdatum.

Historische afbeeldingen Indische buurt

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/wageningen#sigProId0908890c71

Hedendaagse afbeeldingen Indische buurt

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/wageningen#sigProId2d049398fb

Hedendaagse afbeeldingen Plein 15 augustus, verpleeghuis Rumah kita

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/wageningen#sigProId2aefbc0c43

Koloniaal erfgoed te voet - Een stad gebouwd op Indisch fortuin

De dames Elly Touwen en Petra Groen, beiden historica, hebben een mooie wandeling van 15 km uitgezet welke langs vele koloniale erfgoederen gaat. De dames hebben uiteraard de wandeling eerst zelf gelopen.

Bezoek de website voor de route, kaarten en bovenal achtergrondinformatie. Ziehttps://koloniaalerfgoedtevoet.nl/wageningen/

Veel plezier tijdens uw wandeling!