'Het Java' begin negentiende eeuws buurtje

Door Dick Rozing

Toen in de jaren 1825-1827 het kanaal werd gegraven en de sluizen in Terneuzen werden gebouwd, werkten daar zeer veel mensen van buiten Terneuzen aan. Deze arbeiders vestigden zich tijdelijk in het kleine stadje Terneuzen, waar ze houten en lemen hutten bouwden. Veel van deze hutten zouden op palen zijn geweest, omdat de grond zeer drassig was. Deze manier van bouwen deed denken aan de bouwwijze op Java in het toenmalige Nederlands-Indië. Dit wordt wel de oorzaak genoemd dat deze buurt 'Het Java' werd genoemd. We kunnen het helaas niet meer vragen aan eerste bewoners.

Later werden deze hutten vervangen door arbeiderswoningen en bij de bevestiging van Terneuzen in de jaren 1830-1839 werden er vestingwallen rond gelegd en verrees er de Cavalierskazerne. Deze kazerne stond aan het zogenaamde Kazernepleintje (nu Steenkamplaan) waar nu de woningen Steenkamplaan 50 tot en met 68 staan. In de jaren 1877-78 werd de buurt Java aanmerkelijk vergroot. Er werden nieuwe straten aangelegd. De dwarsstraat die naar de Axelsepoort liep kreeg de naam Banniersstraat, omdat die juist bij de woning van schoenmaker Bannier uitkwam. Later werd dit de Dr. Buijzesstraat omdat de grond van Dr. Buijze was. Het straatje van de De Doeldersstrat naar de Steenkamplaan heette Java Dwarsstraat. In 1881 was er ook een een Javastraat. De heer Walraven kreeg in 1895 toestemming om twee straten aan te leggen. Een van die twee werd in 1904 de Walravenstraat genoemd. 

In de winter van 1916-1917 werd de Cavalierskazerne afgebroken (zie foto met sneeuwlandschap) met daarachter de Kazernestraat met daar rond de huisjes van de Javastraat, De Doelderstraat, Dr. Buijzestraat, enz. In 1918 is het oudste deel van Het Java gesloopt. Woningbouwvereniging Werkmansbelang begon met de bouw van haar woningen. Nu herinnert alleen het straatje Javahof aan het verleden.  

Op de foto met de bomen heeft u zicht op de Steenkamplaan met naar rechts de Dr. Buijzestraat.

Bronnen

- Provinciale Zeeuwse Courant, 21 juni 1968

- Herman van der Wusten, Sjoerd de Vos en Rinus Deurloo, Indische buurten, In Geografie, maart 2006

Twee kaartjes met de locatie van Het Java in 1908 en 2017 (bron Topotijdreis)