Eindhoven

Sigaren en Philips

Door Tim van den Eijnden

Voor een stad als Eindhoven is de band met Indië niet zo evident als voor Amsterdam of Utrecht. Eindhoven ligt niet aan zee en heeft geen algemeen bekende Indische wijk of gemeenschap. Toch heeft deze stad een wijk met Oost-Indische straatnamen. Eindhoven is groot geworden door industrie en juist in deze industriële wortels vinden we, zoals zal blijken, de Indische connectie.

Benaming en Ontwikkeling
Het begin van de Indische wijk was het vaststellen van de naam Javastraat op 11 juni 1923 door de directeur van Gemeentewerken ir G.C. Kools – hij liet zich naar zeggen inspireren door Oost Indië. Tot 1947 opperde de directeur van Gemeentewerken de straatnamen en B & W keurde deze voorstellen over het algemeen goed. Soms bracht de gemeentesecretaris of het hoofd van de afdeling Bevolking een voorstel of een advies in. Na 1947 kwam de advisering in handen van de gemeentesecretarie en B & W besloten in 1966 om een straatnamencommissie in te stellen.

De Indische Buurt ligt in het voormalige dorp Tongelre, dat werd samengevoegd met het stadje Eindhoven en vier andere dorpen in 1920 tot het Eindhoven dat we nu kennen. Voor 1913 bestond het gebied van de huidige Indische Buurt grotendeels uit bos, heide en vennen. Door de winning van zand ten behoeve van de spoorlijn richting Weert ontstond openluchtzwembad ‘De IJzeren Man’. Dit was een voorbode voor de eerste ontwikkelingsfase van het gebied. Een fase met de nadruk op recreatie en sport. Het terrein kende naast het zwembad een wielerbaan, rolschaatsbaan, manege, voetbalvereniging R.K.V.T., tennisclub E.L.T.V. en een minigolfbaan. Een vreemde eend in deze recreatieve bijt was het gemeentelijke slachthuis aan de Insulindelaan dat in 1928 werd geopend. De sporters en slachthuisarbeiders konden na afloop van activiteiten een pilsje drinken bij café de Veebeurs, later de IJzeren Man geheten. De aanleg van verkeersplein ‘de Berenkuil’ en uitbreiding van het spoor was debet aan het verdwijnen van de rolschaatsbaan, wielerbaan en voetbalvereniging.

In 1923 werd de buurt geboren met de Javastraat en op 20 januari 1928 uitgebreid met de Borneostraat, Insulindeplein en de Sumatrastraat ten behoeve van het slachthuis. Het plein deelde de Javastraat in tweeën. Om verwarring te voorkomen kreeg het zuidelijke gedeelde de naam Insulindelaan. De bouw van de eerdergenoemde manege zorgde voor de aanleg van de Surinamestraat op 2 november 1928; de enige West-Indische straatnaam in Eindhoven. De naam van deze einzelgänger werd al op 20 april 1934 ingetrokken en vreemd genoeg niet vervangen voor een andere. Daardoor bleef de manege Surinamestraat als adres gebruiken.

Dit is het eerste stuk van een veel langer artikel over de Indische buurt in Eindhoven. De complete tekst komt in het boek Onze Indische buurten. Houd voor de verschijningsdatum onze website en Facebookpagina Indische buurten in de gaten!

Historische foto's

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/eindhoven#sigProId23ab483dc2

Hedendaagse foto's

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/eindhoven#sigProIdceb5a47582