Capelle aan den IJssel

Ode aan het vaderland

Door Sylvia Pessireron

Molukse woonorden
In juli 1955 laat de Rijksoverheid aan de burgemeester van Capelle aan den IJssel weten dat zij van plan is om in de gemeente twee woonoorden te bouwen, beide voor zo’n 800 Molukkers. Uiteindelijk wordt dat er één: IJsseloord. Dit was een hele gebeurtenis voor Capelle, aangezien zij voorheen geen specifieke relatie had met Oost-Indië. Op 28 februari 1958 arriveert de eerste groep Molukkers vanuit een aantal woonoorden in Zeeland. Later dat jaar komen er ook Molukkers uit de overbevolkte woonoorden van Vught en Tiel wonen in IJsseloord. In totaal wonen er half augustus 1958 ongeveer 900 personen in het woonoord uit ongeveer 170 gezinnen. De reden voor hun komst naar Capelle is vooral vanwege veel werkgelegenheid in Rotterdam en omgeving. Het woonoord bevat 190 houten huizen, een kerkgebouw met consistorie, een sociaal-centrum , een kleuterschool, een lagere school, een bad- en washuisinrichting, een kantine en twee beheerderswoningen.

IJsseloord was een modern woonoord vergeleken met eerdere Molukse woonoorden in Nederland. Zo had elke woonruimte de beschikking over een eigen keuken en voorzieningen als gas en licht. Omdat het woonoord bijna een kilometer van de dichtstbijzijnde bushalte lag, werd op 15 december 1958 een door het Capelse gemeentebestuur gesubsidieerde buslijn geopend. Deze buslijn liep van IJsseloord via de oude dorpskern en de Kerklaan naar Capelle-Schenkel om de mannen, die voornamelijk in Rotterdam en omgeving werkten, een lange wandeling te besparen. In 1959, toen het woonoord net een jaar oud was, wilde de Rijksgebouwendienst dat het Capelse gemeentebestuur zou onderzoeken of er ruimte was voor 50 stenen woningen voor de bewoners van IJsseloord. Maar de gemeente en de Molukse inwoners waren niet geïnteresseerd. Het verzoek werd dan ook terzijde geschoven.

Aparte aanpak
In 1963  liet de voorzitter van de kampraad van IJsseloord, de heer M.E.A. Poetiray, een enquête rondgaan in IJsseloord. Deze enquête verhandelde zich over de vraag of de bewoners wilden verhuizen naar een nieuwe wijk met stenen woningen. Daar kwam uit dat 99,5% daartoe bereid was, indien dit voor alle bewoners gezamenlijk zou plaatsvinden. De barakken in het woonoord waren slecht onderhouden en niet van alle gemakken voorzien, dus een verhuizing op termijn was onvermijdelijk. Het Commissariaat Ambonezen Zorg (CAZ) vroeg in datzelfde jaar aan de gemeente wat de mogelijkheden waren voor een nieuwe woonwijk. Het bleek dat er nieuwe huizen gebouwd konden worden voor de Molukkers in de nieuwe wijk Oostgaarde.

Echter sprak het CAZ in 1965 van veel angst voor verhuizing onder de bewoners van IJsseloord: ‘De hoge huur, een mogelijke terugkeer naar het land van herkomst, de vrees dat in de woonwijken de groepsband zal verdwijnen en de vele politieke en de verscheidene godsdienstige groeperingen spelen een niet te onderschatte rol.’ Vooral de hogere huur was een lastige aangelegenheid. Waar de Molukse gezinnen in het kamp maar 10 gulden per week betaalden, liep de huur in de woonwijk op naar 185 gulden per maand.

Daarnaast was het verhuizen van een kamp naar een woonwijk de zoveelste aanval op de erkenning van hun status als militair, die in 1956 al een onherstelbare deuk had opgelopen toen het systeem van volledige zorg werd vervangen door dat van zelfzorg.

Burgemeester Jacob van Dijk nam desondanks de uitdaging aan om het verhuizingsproces in gang te zetten. Bij dit proces werden de Molukse kampbewoners nauw betrokken. De Molukse Kampraad nam deel aan de begeleidingscommissie, waarin ook vertegenwoordigers van de gemeente, het Ministerie van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk werk, het Commissariaat voor Ambonnezenzorg (CAZ) en Woningbouwvereniging ‘Prins Alexander’ zitting hadden. Met deze aanpak week de gemeente af van de normale gang van zaken waarbij de Rijksgebouwendienst verantwoordelijk was voor de bouw van een Molukse wijk.

In 1972 verhuizen de Molukse Capellenaren naar het nieuwe onderkomen.

Wilt u het vervolg lezen? Volg dan onze website of Facebookpagina Indische buurten. Hier zullen wij u berichten wanneer het boek Onze Indische buurten verschijnt!

Historische foto's (werkgroep gedenkboek 2019)

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/capelle-aan-den-ijssel#sigProId416176c82f

Historische foto's (collectie Beeldbank Historische Vereniging Capelle)

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/capelle-aan-den-ijssel#sigProId1946808892

Hedendaagse foto's (Dick Rozing)

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/capelle-aan-den-ijssel#sigProIdde86b2bcd1