Oegstgeest

Woningbouwvereniging bouwt voor trampersoneel

Door Prudent Staal 

15 juli 1925. Zestien mannen komen bij elkaar in Café Centraal

In Café Centraal, gelegen aan de Geversstraat in Oegstgeest komen op 15 juli 1925 zestien werknemers van de Noord­-Zuid-Hollandsche Tramweg Maatschappij (NZHTM), de latere NZH, bij elkaar. Het doel van hun bijeenkomst betreft het oprichten van een woningbouwvereniging. Zij geven de vereniging de naam 'Buitenlust'. Deze pioniers willen, zoals het Leidsch Dagblad schreef: ‘te Oegstgeest vergunning verkrijgen tot het bouwen van woningen voor tramwegpersoneel en daaraan onge­veer gelijkstaande particulieren’. De notulist van de vergadering beëindigt zijn verslag als volgt: ‘dat ze moge bloeien en groeien tot stichting van goede woningbouw en bevordering van hygiëne is den wensch van allen’. De vereniging telt zevenentwintig leden. Drie van hen wonen in Oegstgeest, de overigen in  Leiden en Rijnsburg. Maar de remise van de NZHTM staat op het grondgebied van Oegstgeest. De leden willen dichter bij het werk gaan wonen.

Het bestuur van Buitenlust bestaat uit voorzitter J.A. Verkuijlen uit Leiden, J.A. van den Burgh en P. Hofkes penningmeester. F. Baars en J. Fakkel maken het bestuur compleet. Woningbouwvereniging Buitenlust wordt per 24 april 1926 konink­lijk goedgekeurd en in april 1927 wordt zij een zogenoemde 'toegelaten instelling'. Belangrijk, want als 'toegelaten instelling' kan Buitenlust in aanmerking komen voor voorschotten en subsidies van de overheid. Zonder die steun kan een woningbouwver­eniging niet bouwen. Een van de eerste plannen uit 1929 van Buitenlust was het bouwen van 27 woningen aan de Rijnzichtweg, maar een volgend plan wordt al gepresenteerd, namelijk 95 woningen achter de Rijnzichtweg.

Op 27 augustus 1931 benoemt het college van B en W vier straten in de Indische buurt (Buitenlust): Javastraat, Sumatrastraat, Borneostraat en Celebesstraat. De gemeenteraad gaat nu vlot, al in november 1932, akkoord met een plan om 36 woningen te bouwen. Begin 1934 zijn deze woningen bewoond. In maart 1935 komt Buitenlust met een plan voor 37 woningen, ook te bouwen in de Indische buurt. Wethouder T. van Egmond steunt het plan. Buitenlust lijkt eindelijk de wind in de zeilen te hebben. Maar dan rekent men buiten burgemeester Van Gerrevink die zich hevig blijkt te verzetten. Zijn weerzin tegen het voornemen van Buitenlust om nog meer te bouwen, is groot. Wethouder Van Egmond en de raadsleden K. Kruizinga (SOAP) en A. van Breda (CHU) pleiten voor Buitenlust. De laatste stelt de woonomstandigheden van de Oegst­geester arbeiders aan de kaak: ‘Het is hem bekend, dat er arbeiders zijn die in de keuken slapen’. Pas in augustus 1937, bijna twee jaar na goedkeuring door de gemeenteraad, krijgt Buitenlust haar voorschot. Er kan gebouwd worden.

De Indische buurt ofwel Buitenlust is een deel geworden van de Oegstgeester gemeenschap. Maar het is wel een apart deel, afgelegen, en al snel zelfs afgescheiden door de in 1935 nieuw aangelegde rijksweg (A44) en met een aparte bevol­kingsgroep, namelijk arbeiders. In deze kleine gemeenschap heerst een zekere lotsverbondenheid, net zo goed als zich strubbelingen voordoen tussen de verschillende mensen. Loslopende honden, geluidsoverlast, rotzooi in de tuinen en de brandgangen blijken tot onenigheid te leiden. Zondaars worden bij het bestuur ter verantwoording geroepen. Dan blijkt er steeds een groot verschil van inzicht te bestaan tussen het bestuur en sommige bewoners. Het bestuur en andere leden vinden dat de huizen en de buurt er netjes uit moeten zien, terwijl individuen van mening zijn dat ze toch gewoon een huis huren en dus zelf mogen weten wat ze ermee doen.

En dan zijn er natuurlijk de kinderen. In februari 1937 stuurt het bestuur in samenwerking met de politie alle ouders een brief: ‘dat alle ouders de kinderen moeten waarschuwen voor de baldadigheid die zij uithalen. Als dit niet helpt zullen andere maatregelen genomen worden’. Veel speelgelegenheid is er nog niet in de nieuwe wijk. Gelukkig neemt de gemeenteraad aan het eind van dat jaar het besluit om het plantsoentje te veranderen in een speelterrein. De onderlinge band, en zeker die tussen bestuur en bewoners, wordt sterker wanneer in 1934 het bestuurshuis aan de Floresstraat (dan nog Balistraat) in gebruik wordt genomen. Op 13 februari 1934 is men voor het eerst 'thuis' in het nieuwe bestuurshuis aan de Floresstraat. Dat bestuurshuis vervult niet alleen voor de vereniging een belangrijke functie. Ook andere verenigin­gen zullen er voor hun bijeenkomsten gebruik van maken, waaronder 'Tuinlust'. Uiteindelijk zal Buitenlust voor 1940 in totaal niet meer dan honderd woningen bouwen in de Indische buurt aan de Rijnzichtweg, Balistraat, Floresstraat, Soembastraat en Celebesstraat. Daarnaast zijn er 59 particuliere woningen gebouwd.

Het totale bezit aan huurwoningen in de wijk Buitenlust is uiteinde­lijk uitgekomen op 211. Er is nog steeds sprake van een hechte gemeen­schap. Dat blijkt onder meer uit de vele activiteiten die voor de buurt­bewoners worden georganiseerd door buurtvereniging Buitenlust. Deze vereniging beschikt over een eigen buurthuis aan de Curaçaostraat, 'De Kratong'

Bovenstaande is slechts een deel van het artikel van Prudent Staal dat in het boek Onze Indische buurten komt. Volg hiervoor onze Facebookpagina Indische buurten of de website. U kunt al wel een promotieboekje aanvragen.

Historische foto's Indische buurt - Buitenlust

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/oegstgeest#sigProId5a3ca28602

Historische plattegronden en bouwplannen - Buitenlust

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/oegstgeest#sigProId4019d23d07

Hedendaagse foto's Indische buurt - Buitenlust

View the embedded image gallery online at:
https://indischebuurten.nl/buurten/oegstgeest#sigProId2c2ba3a254