De arbeidersbuurt en het tuindorp
Door Dennis den Hartog
Hieronder ziet u enkele vormgegeven pagina's van het artikel Meppel uit het te verschijnen boek Onze Indische buurten.
Het provinciestadje Meppel is de enige Drentse gemeente met een Indische buurt. De lokale bevolking stond hierbij zelf aan de wieg van de buurt. Vanwege de snelgroeiende economie, vestigden veel arbeiders uit de regio zich aan het begin van de twintigste eeuw in de stad. Als gevolg hiervan ontstond in Meppel, net zoals in andere delen van Nederland, een woningtekort. De vraag naar sociale- en vooral goedkope huurwoningen steeg, maar de gemeente greep niet in. Hierop nam de lokale bevolking zelf het initiatief en richtte zij in 1908 de Meppeler Bouwvereniging op om goedkope sociale huurwoningen te realiseren. Tussen 1910 en 1939 bebouwde deze vereniging ten noorden van het stadscentrum een aantal straten die verwezen naar de Indische Archipel. Deze straten vallen ruwweg op te splitsen in twee delen: de Oude Indische Buurt en de Indische Buurt West. Deze verdeling komt voort uit het karakter, de bebouwing en de geschiedenis van de buurt.
De Oude Indische Buurt
Met de demping van de voormalige kikkerpoel ‘De Poele’ in 1898 werd de grond ten noorden van het Meppeler stadscentrum aantrekkelijk voor de woningbouw. Op een aantal particuliere initiatieven na was er tot 1908 echter nog niet veel gebouwd. De Meppeler Bouwvereniging zag haar kans schoon om hier haar doel te verwezenlijken. In het voorjaar van 1909 kwam de Bouwvereniging met een plan om op de kavels van de familie van Nieuwenhuis arbeiderswoningen te bouwen. Dit droeg zij in de zomer van 1910 voor aan de gemeente. Onder druk van de Woningwet van 1901 zag de gemeenteraad zich genoodzaakt in te stemmen met de bouw van sociale huurwoningen. De gemeente voorzag de Meppeler Bouwvereniging van een lening van ƒ 88.000,- voor de realisatie van 55 arbeiderswoningen. Deze woningen werden verdeeld over vier straten en een plein: de Borneostraat, Javastraat, Lombokstraat, Sumatrastraat en het Javaplein. De Indische Buurt van Meppel was geboren.
Het is onduidelijk hoe deze straten aan hun namen zijn gekomen, aangezien documentatie van de straatnamencommissie ontbreekt. De straatnamencommissie sprak in 1928 wel over ‘het voortzetten van het straatnamenbeleid dat belangrijke namen bewaard blijven voor de toekomstige generaties.’ Eén van de mogelijkheden is dat de gemeente een dergelijk beleid ook voerde in 1910.
De Meppeler Bouwvereniging leverde al voor de winter van 1911 de eerste huizen op. De woningen waren ontworpen in de simplistische overgangsstijl van de vroege twintigste eeuw door de Meppeler architect H.M. Hulsbergen. Op de begane grond was een woonruimte met een kleine keuken en wat sanitaire voorzieningen. Op zolder bevonden zich twee slaapkamers zonder bedstee. De huizen hadden geen tuin. Dit zorgde ervoor dat mensen in de zomer op de stoep voor de huizen vertoefden. Hierdoor kreeg de buurt een sterk volks karakter: het sociale leven speelde zich af op straat. De uitbreiding van de Indische Buurt werd nog geen vijf jaar later hervat. In 1916 werd de tramlijn naar Hijkersmilde voltooid, die de Indische Buurt aan de noordoostzijde omsloot.
Dit is nog maar een klein gedeelte van het complete artikel over de Indische buurten in Meppel dat uiteindelijk in het boek Onze Indische buurten staat.Volg onze website en Facebookpagina Indische buurten voor de verschijningsdatum van dit boek.
Historische foto's
-
Javaplein Javaplein
-
Lombokstraat, 1980 Lombokstraat, 1980
-
Timorstraat, 1980 Timorstraat, 1980
-
Kratonstraat, 1938 Kratonstraat, 1938
-
Sumatrastraat, 1971 Sumatrastraat, 1971
-
Timorstraat, 1933 Timorstraat, 1933
-
Timorstraat, 1935 Timorstraat, 1935
-
Timorstraat, 1940 Timorstraat, 1940
-
Javaplein, 1960 Javaplein, 1960
-
Kratonstraat, 1950-1952 Kratonstraat, 1950-1952
-
Borneostraat, 1958-1962 Borneostraat, 1958-1962
-
Soembastraat, circa 1930 Soembastraat, circa 1930
-
Floresstraat, 1931 Floresstraat, 1931
-
Borneostraat, 1971 Borneostraat, 1971
-
Sumatrastraat, 1960 Sumatrastraat, 1960
-
Pelikaanstraat, 1935 Pelikaanstraat, 1935
-
Javaplein, 1975 Javaplein, 1975
-
Bankastraat, 1925 Bankastraat, 1925
-
Billitonstraat richting bocht, winter 1982 Billitonstraat richting bocht, winter 1982
-
Ambonstraat, 1937 Ambonstraat, 1937
-
Ambonstraat, 1938 Ambonstraat, 1938
-
Ambonstraat en Pelikaanstraat, 1945 Ambonstraat en Pelikaanstraat, 1945
-
Pelikaanstraat, 1960 Pelikaanstraat, 1960
-
Meppel, 1920 Meppel, 1920
-
Sumatrastraat, 1930 Sumatrastraat, 1930
-
Soembastraat, 1948 Soembastraat, 1948
-
Floresstraat, 1939 Floresstraat, 1939
-
Riouwstraat, 1970 Riouwstraat, 1970
-
Kratonstraat, 1956 Kratonstraat, 1956
-
Indische buurt, Ambonstraat, 1951 Indische buurt, Ambonstraat, 1951
-
Kratonstraat, 1938 Kratonstraat, 1938
-
Kratondwarsstraat, 1952 Kratondwarsstraat, 1952
-
Ambonstraat hoek Pelikaanstraat, 1935 Ambonstraat hoek Pelikaanstraat, 1935
-
Kratondwarsstraat, 1970 Kratondwarsstraat, 1970
-
Kratondwarsstraat, 1965-1966 Kratondwarsstraat, 1965-1966
-
Javastraat, 1980 Javastraat, 1980
-
Borneostraat, 1970 Borneostraat, 1970
-
Pelikaanstraat, 1935 Pelikaanstraat, 1935
-
Pelikaanstraat, 1934 Pelikaanstraat, 1934
-
Billitonstraat, 1960 Billitonstraat, 1960
-
Balistraat, circa 1920 Balistraat, circa 1920
-
Javaplein, Voorstraat, 1985 Javaplein, Voorstraat, 1985
-
Javaplein, 1985 Javaplein, 1985
-
Kratondwarsstraat, 1964 Kratondwarsstraat, 1964
-
Kratonstraat Streekje, 1955 Kratonstraat Streekje, 1955
-
Kratondwarsstraat, 1966 Kratondwarsstraat, 1966
-
Kratondwarsstraat, 1970 Kratondwarsstraat, 1970
-
Ambonstraat, 1937 Ambonstraat, 1937
-
Soembastraat, 1938-1955 Soembastraat, 1938-1955
-
Soembastraat, 1934 Soembastraat, 1934
-
Ambonstraat, 1938 Ambonstraat, 1938
-
Soembastraat, 1935 Soembastraat, 1935
-
Soembastraat, 1935 Soembastraat, 1935
-
Javaplein, 1945-1950 Javaplein, 1945-1950
-
Javastraat, 1952 Javastraat, 1952
-
Borneostraat, 1913 Borneostraat, 1913
-
Javastraat, 1960 Javastraat, 1960
-
Javaplein, 1960 Javaplein, 1960
-
Soembastraat, 1960 Soembastraat, 1960
-
Timorstraat, 1960 Timorstraat, 1960
-
Timorstraat, 1960 Timorstraat, 1960
-
Ambonstraat, 1964 Ambonstraat, 1964
-
Ambonstraat, 1948 Ambonstraat, 1948
-
Timorstraat 45, 1954 Timorstraat 45, 1954
-
Javastraat, 1960 Javastraat, 1960
-
Timorstraat, 1955 Timorstraat, 1955
-
Balistraat, 1933 Balistraat, 1933
-
Ambonstraat, 1932 Ambonstraat, 1932
-
Ambonstraat, 1940 Ambonstraat, 1940
-
Javaplein, 1940-1950 Javaplein, 1940-1950
-
Ambonstraat, 1940 Ambonstraat, 1940
-
Ambonstraat, 1935 Ambonstraat, 1935
-
Ambonstraat, 1955-1965 Ambonstraat, 1955-1965
-
Javapelin, 1960 Javapelin, 1960
-
Balistraat, 1920 Balistraat, 1920
-
Billitonstraat, 1961 Billitonstraat, 1961
-
Billitonstraat, 1970 Billitonstraat, 1970
-
Borneostraat, 1917 Borneostraat, 1917
-
Borneostraat, 1950-1960 Borneostraat, 1950-1960
-
Borneostraat, 1970 Borneostraat, 1970
-
Floresstraat, 1970-1980 Floresstraat, 1970-1980
-
Javastraat, 1960-1970 Javastraat, 1960-1970
-
Javastraat, 1970-1975 Javastraat, 1970-1975
-
Javastraat Javastraat
-
Javastraat, 1960-1970 Javastraat, 1960-1970
-
Kratonstraat, circa 1950 Kratonstraat, circa 1950
-
Soembastraat, 1933 Soembastraat, 1933
-
Soembastraat, 1950-1959 Soembastraat, 1950-1959
-
Soembastraat, 1960 Soembastraat, 1960
-
Soembastraat, 1945-1950 Soembastraat, 1945-1950
-
Sumatrastraat, 1965-1970 Sumatrastraat, 1965-1970
-
Sumatrastraat, 1950-1960 Sumatrastraat, 1950-1960
-
Sumatrastraat, 1970–1975 Sumatrastraat, 1970–1975
-
Sumatrastraat, 1963-1968 Sumatrastraat, 1963-1968
-
Timorstraat, 1980-1990 Timorstraat, 1980-1990
-
Balistraat, 1920-1930 Balistraat, 1920-1930
https://indischebuurten.nl/buurten/meppel#sigProId4edd4df248
Hedendaagse foto's
-
Ambonstraat, 22-7-2015 Ambonstraat, 22-7-2015
-
Ambonstraat, 22-7-2015 Ambonstraat, 22-7-2015
-
Ambonstraat, 22-7-2015 Ambonstraat, 22-7-2015
-
Ambonstraat, 22-7-2015 Ambonstraat, 22-7-2015
-
Bankastraat, 22-7-2015 Bankastraat, 22-7-2015
-
Bankastraat, 22-7-2015 Bankastraat, 22-7-2015
-
Bankastraat, 22-7-2015 Bankastraat, 22-7-2015
-
Billitonstraat, 22-7-2015 Billitonstraat, 22-7-2015
-
Billitonstraat, 22-7-2015 Billitonstraat, 22-7-2015
-
Billitonstraat, 22-7-2015 Billitonstraat, 22-7-2015
-
Billitonstraat, 22-7-2015 Billitonstraat, 22-7-2015
-
Borneohof, 22-7-2015 Borneohof, 22-7-2015
-
Borneohof, 22-7-2015 Borneohof, 22-7-2015
-
Borneohof, 22-7-2015 Borneohof, 22-7-2015
-
Floresstraat, 22-7-2015 Floresstraat, 22-7-2015
-
Floresstraat, 22-7-2015 Floresstraat, 22-7-2015
-
Javaplein, 22-7-2015 Javaplein, 22-7-2015
-
Javaplein, 22-7-2015 Javaplein, 22-7-2015
-
Javastraat, 22-7-2015 Javastraat, 22-7-2015
-
Javastraat, 22-7-2015 Javastraat, 22-7-2015
-
Javastraat, 22-7-2015 Javastraat, 22-7-2015
-
Karel Doormanstraat, 22-7-2015 Karel Doormanstraat, 22-7-2015
-
Lombokstraat, 22-7-2015 Lombokstraat, 22-7-2015
-
Lombokstraat, 22-7-2015 Lombokstraat, 22-7-2015
-
Pelikaanstraat, 22-7-2015 Pelikaanstraat, 22-7-2015
-
Pelikaanstraat, 22-7-2015 Pelikaanstraat, 22-7-2015
-
Pelikaanstraat, 22-7-2015 Pelikaanstraat, 22-7-2015
-
Pelikaanstraat, 22-7-2015 Pelikaanstraat, 22-7-2015
-
Riouwstraat, 22-7-2015 Riouwstraat, 22-7-2015
-
Riouwstraat, 22-7-2015 Riouwstraat, 22-7-2015
-
Soembastraat, 22-7-2015 Soembastraat, 22-7-2015
-
Soembastraat, 22-7-2015 Soembastraat, 22-7-2015
-
Soembastraat, 22-7-2015 Soembastraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
-
Timorstraat, 22-7-2015 Timorstraat, 22-7-2015
https://indischebuurten.nl/buurten/meppel#sigProIdc8dd1a41d2